Idil markan go’aan ayey gaartay ah in ay isag hayaanto nolosha Baadiyaha oo ay isku daydo in ay bal tijaabiso Nolosha riyadeeda ahayd ee magaalada, taas oo ay is lahayd waa ka fursad badnayd nolosha Baadiyaha, dunida wax badan ay is lahayd waa ka qabsan kartayna jaaniskeeda ayaad helaysaa.
Isla markii ay guriga hooyadeed ku laabatay muddo shan maalin kadib waxay go’aansatay in ay soo aaddo xagaa iyo Muqdisho oo ahayd meesha ay waligeed ku taami jirtay in ay ku noolaato wax badan oo rajo ahna ay ka lahayd, maaadaama ay ahayd Caasimaddii Dalka, qof walbana uu fursad ka abuuran karay.
Idil hammi badan ayey lahayd oo mar walb ay ku taameysay, balse Waqti iyo sida uu ku suura galayo ma ogayn oo ma sheegi Karin, waxaasa jiray kalsooni ay ku qabtay in ay noqon doonto maalin uun qofka ay rabto in ay noqoto, riyada nuucaas ahna ay ahayd mid ay mar walba lasoo toosto.
Idil ma fara marnayn marka ay imaanaysay Magaalada Muqdisho, inkastoo xoolaheeda aysan faraqa ku sidan haddana xoogaagii uu haashim usoo siiyay Meherka iyo wanaajinteeda oo xoolo nool ahaa ayey uga soo tagatay reerkooda, iyada oo kula balantay in marka ay u baahato loo soo gado si ay ugu shaqaysato inta kasoo baxda xoolaahaas.
Waxay kusoo dagtay islaan ay hooyadeed isla dhasheen oo magaalada lagu qabay, waddanku waa wada Colaad oo markaas ayaa waxa la riday dowladdii Maxamed Siyaad Barre, meel walba Xabad ayaa ka dhacaysay, wax kala dambayn ah ma jirin, isku xad gudub badan oo Bulshada dhaxdeeda ahna wuu jiray.
Idil dhulka ay ka timid iyo dhulka ay muddada badan qalbiga ku haysay ee ay u soo haajirtay aad ayuu u kala duwan yahay, waxay ka timid dhul Daaqsin leh oo Xoolaha ay dadka dhaqdaan nolosha laga soo saarto, halkanse waa ka duwantahay sidaas, waa meel la wada ordayo, qofkii saaka baxaana la hubin in uu caawa nolol kusoo laaban doono, waa xarash iyo madax nolosha Magaalada Muqdisho ka jirta.
Sidaas ay tahay wadda kale oo u furan ma jirin dadka ku dhex nool magaalada in ay sidaas u aqbalaan nolosha mooyee, wayna u aqbaleen runtii, maadaama iyada oo wax walba dhacayaan ay noloshu ahayd mid dhinac walba ka socota.
Qorshaynta Colaadda ku dhisan Qabiilka ayaa ahayd mid isi sii taraysa iyada oo habeenkii saqdii dhaxe aad magaalada ka dhex maqli karaysay baaqa loogu baaqayay Beel weynta dagta magaalada in ay magaalada ka difaacaan Siyaad Barrihii laga saaray oo markaa soo fadhiistay meel aan ka fogayn magaalada oo la dhaho Carbiska, Biyhii magaalada laga cabi jirayna xiray.
Dulmiga magaalada aad ayuu u badnaa, isku hiilinta xaq darrada aad ayay u darnayd, hanitda la kala haysto xisaab ma lahayn, idil wax yaabaha ugu yaabka badnaa waxay ahayd markii ay indhaheeda qabteen guriga ay kusoo dagtay guri ku dhagan Nin Wadaad ah oo lahaa markii inta Qabiil ahaan loogu yimid laga saaray gurigiisa si xaq darro ahna loo dilay isaga oo ku dhawaaqaya Ashahaatinka, waxa la yaabka lahaa ayaa ahaa in dadka dilkaas geesanaya ay ku dhawaaqayeen in qabiilka uu wadaadkaas kasoo jeedo ay xoolihiisa banaan yihin.
Idil Diinta sidaas uma aqoon, balse, Cilmi dhagoolka diinta waa ku wacnayd oo waxay ahayd dhageeste ay dhagaheeda ku badan yihiin waxa xaqa ah iyo waxa aan xaqa ahayn, way dareemi kartay in waxa socda aysan ahayn wax wanaagsan, dhowr jeer oo ay damacday in ay dhawaaqdana waxaa loogu baaqay in ay afkeeda asturato maadaama beledka waxa ka socda la wada garan karay in aysan wanaagsanayn, balse waxay mar walba ku dhaawaaqi jirtay in xaqa dhiiga muslimka ah aan ciqaab la’aan la moodi doonin, mar ay ciqaabtaas ku dhacdana dadka muqdisho ay ku dhici doonto.
Idil magaalada inta ay joogto aad ayey u koobnayd balse maadaama ay wanaag u dhalatay wanaaga iyo xumaantana kala fahmi kartay ma ahayn mid ka aamusto, mar walba oo xumaan ay aragtana way dhawaaqi jirtay.
Idil waxay lahayd dhiiranaan u gaar ah oo ku muujin jirtay waxa ay ka xanuunsato, inkastoo raga aysan la dabaaqtami Karin, dumarka ku loodka ah ee xaqdarradaas ku dhaqma way uga digi jirtay wayna kala diriri jirtay, mar walbana waxaa lagu dhihi jiray mar dhow ayaa timid wali gaarigii lagugu keenay lagama dhaqain dhiiqadii Waddada micnaha waxaa jirtay markaas oraah ay Soomaalida Muqdisho markaas isticmaali jirtay, taas oo ahayd soo galootiga Axadda, oo ay ula dan lahaayeen dadka soo galay magaalada maalintii ugu horeysay ee ay Xabadda ka dhacday.
Inkastoo qoraalkeena muhiimaddiisa aysan ahayn ka sheekaynta taariikhdii hore ee bilowga dagaalada sokeeye hadana maadaama ay qayb sheekadeena ka mid ah saamayn ku leedahay waxaan jeclaystay in aan idinla wadaago aniga oo aan ujeeddo gaar ah ka lahayn, cid gaar ahna ku dhaleecaynayn Cid kalana ugu hiilinayn.
Idil habaryateed oo ay kusoo dagtay kalama kulmin soo dhawayn iyo Waji fiican, si danu ku keentay ah ayey ula joogtay, qanaaco wax la dhahana kama jirin labada dhinac waa idil iyo habaryateed oo labaduba ay dantu ku qasbaysay in aysan is dayn maadaama Qaraabo la yahay idilna ay magaalada qariib ku ahayd habaryarna ay gabadha walaasheed kusii dayn Karin magaaladan aysan sidaa u garan Karin.
Waxaa la dhihi karay idil iyo habaryarteed maadaama fakar kala duwanaasho uu ku kala dhex jiray hadana ma ahayn kala fogaanshiyaha fakarkooda mid sababay in ay is dayrshaan oo ku kala tagaan waxa Xaqa la isugu leeyahay.
Xaqiiqdii waa farriin wacan oo ku daysho mudan in laga qaato halkaa, dadku way kala fakar duwanaan karaan, hadana taas macnaheeda maahan in aysan isla socon Karin, waxaa jira wax badan oo ay labada qof ee kala fakarka ah ku midoobi karaan, hubaal waaye taas in sida loo kala fakar fogaan yahay, hadana looga midaysan yahay dhinacyo kale.
Idil da’deeda markan waxay kusii dhawdahay 30 Sano, marka loo eego muuqaalka wajigeed iyo jirkeedaba aad ayay uga Da’ yarayd, waxay ahayd gabar Cas oo dheer, jir ahaana dhisan, il qabad wanaagsana leh, ninka arkaana uusan ka jeesan Karin sii jeedkeeda iyo soo jeedkeedaba.
Qof walba sida uu u muuqda maahan, dhowr Rag ah oo qiima leh ayaa usoo bandhigtay idil in ay guursadaan, balse, markan madaxeeda kuma jirin wax Guur la dhaho oo waxaa la dhihi karay waa hore ayay quusatay waxayna aamintay in dunidan in ay ilmo ku dhasho aanan loo qaddarin, haddii ay Nin guursatana buuqii iyo dhibaatadii ay kasoo baxday oo kale ay dib ugu laabanayso, sidaa darteed, waxaa jiray hal Shardi oo ay nin in ay ku guursato ku xiri jirtay kaas oo ahaa in ninka ay guursanayso uu noqdo nin aan wax dan ah ka lahayn Ilmo dhalis.
Marka laga soo tago shardigaas ay wadatay hadana kuma jirin Qorshe dhow oo ay ku doonaysay in ay nin ku guursato, waxay lahayd Hammi Ganacsi, kaas oo muhiimadda ugu way ee ay ka lahayd ay ahayd in ay baahi tirto qoyskeeda Faqriga ah ee ay uga soo tagtay Miyiga, sidoo kalana ay iyadu noqota mid isku filan oo aan u marti u noqon Nolol la mid ah noloshii ay kasoo baxday.
La soco…..
W/Q : Mohamed Musa Sh. Noor
Waan soo dhaweynaynaa sheekooyinkiina iyo qoraaladiina ku soo dira akhri100@gmail.com, ama alishka5@gmail.com ama website ka https://www.akhri.so/
Leave a Reply